لباس و پوشش سنتی اقوام ایرانی را بهتر بشناسیم

به عنوان یک ایرانی تا چه اندازه با تنوع لباس و پوشش سنتی اقوام ایرانی آشنا هستید؟

کشور ما ایران به سبب تمدن کهن و دیرینه‌ای که دارد خواستگاه و سکونتگاه اقوام گوناگونی است. هر یک از این اقوام با توجه به فرهنگ خود از آداب، رسوم، سنت و پوشش خاصی پیروی می‌کنند. هر یک از اقوام ترک، لر، کرد، عرب، بلوچ، ترکمن، فارس، قشقایی، بختیاری، شاهسون و... لباس و پوشش سنتی زیبا و جذابی دارند که معمولاً در جشن‌ها و مناسبت‌ها آن را به تن می‌کنند که آشنایی با آنها خالی از لطف نیست.

لباس و پوشش سنتی اقوام ایرانی

اگر به مناطق مختلف ایران به ویژه بافت‌های قدیمی و روستایی سفر کرده باشید حتماً دامن‌ها، پیراهن‌ها، چارقدها و لباس‌های رنگارنگ و زیبای سنتی چشمان شما را نوازش داده است. بدون شک نمی‌توان زیباترین این لباس‌ها را مشخص کرد؛ زیرا هر یک نماد فرهنگ کهن و غنی هریک از اقوام ایرانی است. اما می‌توانیم با مطالعه شناخت خود را نسبت به هریک از این لباس‌ها و پوشش‌های سنتی اقوام ایرانی افزایش دهیم.

لباس و پوشش سنتی قوم ترک

اقوام ترک ساکن ایران که بیشتر در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی سکونت دارند به دلیل شرایط آب‌وهوایی سرد معمولاً از پارچه‌های گرم برای دوخت لباس‌های خود استفاده می‌کنند. لباس و پوشش سنتی زنان قوم ترک معمولاً از جنس پنبه، ترمه و یا ابریشم است و لباس‌های مردانه نیز اغلب پشمی هستند.

لباس سنتی زنان ترک

زنان ترک معمولاً با توجه به سن خود رنگ لباس‌هایشان را انتخاب می‌کنند و بر اساس سنت‌ها زنان جوان باید از لباس‌هایی با رنگ‌های شاد و سرزنده استفاده کنند و زنان مسن به سراغ لباس‌هایی با رنگ‌های ملایم‌تر بروند.

لباس سنتی زنان ترک اجزا متفاوتی دارد. از جمله تن‌پوش‌هایی که زنان ترک در پوشش سنتی خود استفاده می‌کنند می‌توان به کوینک (پیراهنی بلند با دامن چین‌دار)، جبکن، آرکالیک، لباده، کوردو و تومان (دامن بلند پرچین) اشاره کرد. همچنین زنان ترک موهای خود را با چارقد می‌پوشانند. گاهی نیز در زیر چارقد خود کلاهی به نام برک به سر می‌کنند.

• مطلب پیشنهادی : جادوی ست کردن اکسسوری با لباس

لباس سنتی مردان ترک

تن پوش سنتی مردان ترک در گذشته پیرهن‌های سفید آستین بلند با یقه گردی بود که به آن کوینک می‌گویند. همچنین در اوایل قرن 14 کت‌های بلند سنتی که در دوره قاجار فراگیر بود به لباس مردانه ترکی اضافه شد. لباس سنتی مردان ترک به دلیل سردی آب و هوا نوعی کلاه پشمی به نام یون بورک نیز دارد.

لباس و پوشش سنتی قوم لر

قوم لر یکی از قدیمی‌ترین، اصیل‌ترین و پرجمعیت‌ترین اقوام ایرانی هستند که در مناطق بسیاری از ایران سکونت دارند. قوم لر در طول تاریخ به دو دسته لر بزرگ (شامل قوم بختیاری، مردمانی در منطقه ممسنی و بویر احمد) و لر کوچک (در استان لرستان و بخش‌هایی از ایلام و همدان) تقسیم شده‌اند. به طور کلی پایه و اساس لباس اقوام لر در همه‌ی بخش‌های ایران یکی است؛ اما با توجه به تفاوت‌هایی که در هریک از این ایل‌ها و اقوام وجود دارد، تفاوت‌هایی جزئی در پوشش و لباس سنتی قوم لر به چشم می‌خورد.

لباس سنتی زنان لر

همچون زنان ترک، زنان لر نیز با توجه به سنشان برخی از زیورآلات و رنگ‌ها را برای پوشش خود انتخاب می‌کنند. لباس سنتی زنان لر از تن پوشی بلند به نام جومه (که در دو طرف آن چاک‌هایی بلند وجود دارد) و شلوار قری (دامنی بلند و پر از چین) تشکیل شده است. یکی از جالب‌ترین و زیباترین بخش‌های پوشش زنان لر سرپوش‌های آنان است که در میان اقوام مختلف کمی تفاوت دارد. سرون، گلونی، تره (سرپوش روزمره زنان لر) و کت از جمله سرپوش‌های سنتی هستند که زنان لر به سر می‌کنند.

• مطلب پیشنهادی: بررسی انواع گوشواره های دست ساز

لباس سنتی مردان لر

لباس و پوشش سنتی مردان لر تنوع بسیاری دارد. معروف‌ترین بخش لباس سنتی مردان لر شلوارهای گشادی است که به تن می‌کنند. از بالاپوش‌های مردان لر نیز می‌توان به ستره، کپنک یا فرجی و چوقا اشاره کرد. چوقا همان بالا پوش سیاه و سفیدی است که اغلب می‌شناسیم که در گذشته مردان در زمان نبرد به تن می‌کردند و نمادی از شجاعت و دلاوری مردان لر است.

لباس و پوشش سنتی قوم کرد

لباس و پوشش سنتی کردی یکی از قدیمی‌ترین پوشش‌های سرزمین ایران است به گونه‌ای که در نقش برجسته‌های دوران هخامنشی تصویر این لباس‌ها به چشم می‌خورد. با افزایش تنوع پارچه‌ها در زمان قاجار به تنوع طرح و نقش پوشش کردی نیز افزوده شد؛ اما این پوشش سنتی اصالت و ساختار کهن خود را نیز حفظ کرد.

لباس سنتی زنان کرد

سرپوش‌های لباس سنتی زنان کرد از دو قسمت تشکیل می‌شود که یکی همچون روسری و سربند است و دیگری پوششی کلاه مانند به نام کلاو با تزئینات منجوق و سکه دوزی است که بر روی سربند قرار می‌گیرد.

تن پوش سنتی زنان کرد نیز از پیراهنی بلند و گشاد به نام کراس، سوخمه (نوعی نیم تنه)، شلوار گشاد کردی و کوا (نوعی قبای مخملی)  تشکیل می‌شود.

لباس سنتی مردان کرد

لباس مردان کرد نیز همچون زنان کرد شامل شلوار گشاد و راحت، کوا و کراس به همراه شال کمر و سورانی است.

• مطلب پیشنهادی : استایل بوهو یکی از پرطرفداترین استایل ها

لباس و پوشش سنتی قوم بلوچ

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های لباس سنتی بلوچی سوزن‌دوزی‌های خاص و پرکار این منطقه است که با الهام از طبیعت بر روی پارچه‌ها دوخته می‌شود و جلوه خاصی به این پوشش می‌بخشد. قوم بلوچ جز معدود اقوام ایرانی هستند که همچنان در پوشش روزمره خود از لباس‌های سنتی استفاده می‌کنند. همین علاقه مردم به ویژه بانوان بلوچ سبب شده تا هنر سوزن دوزی همواره طرف‌داران خود را داشته باشد و پارچه‌ها و لباس‌های سوزن دوزی شده وارد استایل روزمره سایر زنان ایرانی نیز شود.

لباس سنتی زنان بلوچ

زنان بلوچ پیراهن‌های بلند مزین به سوزن دوزی به نام جامگ را به همراه شلوارهای گشاد و چین دار بلوچی که معمولاً در قسمت مچ دارای سوزن دوزی هستند به تن می‌کنند. همچنین برای پوشش سر از روسری‌های بزرگی به نام سریگ و یا تکو استفاده می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های عجیب لباس زنان بلوچ جیب‌های بزرگ است. این جیب‌ها نماد شجاعت زنان بلوچ است به شکلی که کوچک بودن و یا نداشتن جیب برای لباس زنان بلوچ یک ویژگی بد است و مایه شرمندگی است.

• مطلب پیشنهادی : استایل زنان قدرتمند

لباس سنتی مردان بلوچ

مردان بلوچ نیز پیراهن‌های بلند به همراه شلوار گشاد (با همان نام‌های جامگ و پا جامک) به تن می‌کنند. لباس مردان ساده و فاقد هرگونه سوزن دوزی است و از پارچه‌های سبک و خنک تهیه می‌شود. مردان بلوچ مسر (دستمال سر) و پاک (نوعی عمامه) به سر می‌کنند.

لباس و پوشش سنتی قوم گیلک

در گذشته که بشر هنوز قادر به تولید رنگ‌های شیمیایی نبود برای رنگ زدن پارچه و نخ از رنگ‌های طبیعی موجود در طبیعت استفاده می‌کرد. اما با پیشرفت تکنولوژی کم‌کم رنگ‌های شیمیایی به لباس‌ها و حتی پوشش‌های سنتی راه پیدا کردند. یکی از ویژگی‌های مهم پوشش و لباس سنتی گیلکی این است که همچنان از همان رنگ‌های قدیمی استفاده می‌کنند.

لباس سنتی زنان گیلک

لباس زنان گیلک از یک پیراهن چاک‌دار و یراق دوزی شده (که در مناطق مختلف نام‌های متفاوتی دارد)، جلیقه و دامنی پرچین و یراق دوزی شده تشکیل شده است. به دامن‌های کوتاه پر چین زنان شلیته و به دامن‌های بلند پرچین سنتی گیلکی تومان یا تنبان گفته می‌شود. پوشش سر زنان گیلک نیز دارای دو قسمت لچک (در زیر) و دستمال (بر رو) است.

لباس سنتی مردان گیلک

پوشش مردان گیلک از شلوارهای راسته (معمولاً به رنگ مشکی یا شیری)، پیراهن، جلیقه و کلاه‌نمدی تشکیل می‌شود. مردان تالشی معمولاً از نوعی کت که از شال دوخته می‌شود به نام چوخا یا شکه استفاده می‌کنند. این کت‌ها ظاهری شبیه به سایر کت‌ها با یقه برگردان دارند.

لباس و پوشش سنتی قوم عرب

اقوام عرب ایرانی که اغلب در استان خوزستان ساکن هستند پوششی مشابه به مردمان کشورهای عرب همسایه دارند.

لباس سنتی زنان عرب

زنان عرب معمولاً پیراهن‌های بلندی به تن می‌کنند که به آن ماکسی گفته می‌شود و قد آن تا مچ پا می‌رسد. همچنین برای پوشش سر خود شال‌هایی سنتی به نام شیله به سر می‌کنند و برای تکمیل حجاب خود از چادرهایی به نام عبا استفاده می‌کنند.

لباس سنتی مردان عرب

به دلیل گرمای هوا در خوزستان مردان عرب پیراهن‌های بلند و آستین داری به نام دشداشه به تن می‌کنند که قد آن به مچ پا می‌رسد و از پارچه‌های خنک و نازک تهیه می‌شود. برخی از مردان برای تکمیل پوشش خود در زیر دشداشه‌هایشان شلوار به پا می‌کنند. همچنین مردان پوشش سری به نام چفیه (پارچه‌ای شبیه به روسری) و عقال و یا در گویش محلی عگال (وسیله‌ای برای نگه داشتن چفیه) به سر می‌کنند.

سخن آخر

تنوع پوشش در ایران بسیار بیشتر و پرجزئیات‌تر از حوصله این مقاله است. اما تا جای ممکن سعی کردیم تا شما را با بخش کوچکی از این دریای هنر و فرهنگ ایرانی آشنا کنیم. شما نیز می‌توانید از طریق کامنت و یا صفحه اینستاگرامی ژومنت اطلاعات خود در مورد پوشش و لباس محلی منطقه خود را با ما به اشتراک بگذارید.